Dispne ile Başvuran Geriyatrik Olgularda Yakınma Şiddeti ile Klinik ve Laboratuvar Verilerinin Değerlendirilmesi

Aslıhan Yürüktümen; Özgür Karcıoğlu; Hakan Topacoğlu; Funda Karbek

Aslıhan Yürüktümen¹, Özgür Karcıoğlu², Hakan Topacoğlu³, Funda Karbek⁴

¹Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
²Acıbadem Hastanesi, Acil Servis, İzmir
³Dokuz Eylül Üniversitesi, Acil Tıp Anabilim Dalı, İzmir
⁴S.b. İzmir Atatürk Eğitim Ve Araştırma Hastanesi, Acil Tıp Kliniği, İzmir

Anahtar Kelimeler: Algı, Borg skalası; dispne şiddeti; yaşlı

Özet

Amaç: Acil servise başvurularda önemli bir yer kaplayan geriyatrik olgularda nefes darlığının hasta ve hekim tarafından algılanan şiddetinin prognostik ve laboratuvar parametrelerle ilişkisi çalışmalarla net olarak ortaya konmamıştır. Çalışmamızda acil servise nefes darlığı yakınması ile başvuran geriyatrik hastalarda nefes darlığı şiddetinin laboratuvar ve klinik parametrelerle korelasyonunun belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Acil servise dispne yakınmasıyla başvuran 65 yaş üzeri ardışık hastalar çalışmaya alındı. Hastalar dispne şiddetini belirlemek amacıyla 100 mm’lik vizüel analog skala (VAS) ve 12 değişkenli Borg skorlaması üzerinde işaretleme yaptılar. Benzer şekilde acil tıp hekimleri dispnenin şiddetini 100 mm’lik VAS ve Medical Research Council (MRC) skorlaması üzerinden değerlendirdi. Hastaların VAS, Borg ve MRC skorları ile belirlenen dispne yakınmalarının demografik parametreler, klinik ve laboratuvar verileriyle ilişkisi araştırıldı.
Bulgular: Çalışmaya alınan 181 hastanın VAS ortalaması 65.4±27.7 mm idi. VAS değerleri yaş ve cinsiyetten bağımsızken, SaO2 (p=0.040), PaCO2 (p=0.010), pH (p=0.020) düzeyi ve solunum sayısı (p=0.000) ile aralarında anlamlı ilişki saptandı. Hekim VAS ortalaması 50.5±26.2 mm olarak bulundu ve benzer şekilde hekim VAS değeri ile SpO2 (p=0.006), SaO2 (p=0.001), pH düzeyi (p=0.000), PEF değeri (p=0.000) ve solunum sayısı (p=0.006) arasında da anlamlı ilişki saptandı. Hastaların MRC skorları ile PaCO2 (p=0.017), pH (p=0.002), PaO2 (p=0.012), SaO2 (p=0.002), SpO2 (p=0.000) düzeyleri, PEF değerleri (p=0.001) ve solunum sayıları (p=0.001) arasındaki ilişki anlamlıydı. Benzer şekilde Borg skorları ile SaO2 (p=0.000), PaO2 (p=0.000), PaCO2 (p=0.014) düzeyleri, PEF (p=0.045) değerleri ve solunum sayısı (p=0.000) arasındaki ilişki de anlamlıydı. Borg ve MRC skorları da yaş ve cinsiyet bağımsızdı. Hasta VAS’ı ile hekim VAS’ı (ρ=0.49, p=0.000), Borg (ρ=0.77, p=0.000) ve MRC (ρ=0.23, p=0.030) skorlaması arasında korelasyon bulundu. Hekim VAS’ı ile MRC (ρ=0.41, p=0.000) ve Borg (ρ=0.58, p=0.000) skorlaması arasında ve MRC ile Borg (ρ=0.306, p=0.000) skorlaması arasında da anlamlı korelasyon bulundu.
Sonuç: Acil servise dispne şikayeti ile başvuran geriyatrik olgularda dispne şiddetini değerlendirmede VAS, Borg ve MRC skalaları güvenle kullanılabilir. Her üç skala da laboratuvar ve klinik verilerle ve birbirleriyle ilişkilidir.