Travma Dışı Akut Pankreatit Olgularında Prognostik Kriterlerin Sonuç Üzerine Etkisi

Özet

Giriş: Akut pankreatit, acil servise karın ağrısı yakınması ile başvuran hastalar içindeki insidansı düşük olmasına rağmen, yüksek oranda mortaliteye neden olduğu için önemlidir. Mortaliteyi erken dönemde ön görebilmek ile tedavi yaklaşımı değiştirilebileceğinden çok çeşitli prognostik kriterler geliştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, acil servisten istenen herhangi bir tetkik ile akut pankreatit tanısı veya ön tanısı alan ve hastaneye yatırıldıktan sonra kesin tanısı pankreatit olarak belirlenen hastalarda, tanıyı ve prognozu öngörmek için kullanılan serum amilaz de- ğerleri, Ranson kriteri ve Balthazar sınışaması ile batın ultrasonografi (USG) sonuçlarını karşılaştırmaktır.
Gereç ve Yöntem: Bu geriye dönük kesitsel çalışmada, 01.09.2001 ile 31.05.2005 tarihleri arasında Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Acil Servisi’ne başvuran travma dışı akut pankreatit tanısı veya ön tanısı alarak tetkik ve tedavi edilen 15 yaş üzerindeki tüm yetişkinler incelendi. Hastaların dosya bilgileri taranarak amilaz değerleri, batın USG sonuçları, Ranson kriteri skoru ve eğer batının bilgisayarlı tomografisi (BT) çekildi ise Balthazar sınışaması skoru hesaplanarak değerlendirildi. Hastaların demografik özellikleri ile acil servisteki ve yattırıldığı servisteki sonuçları karşılaştırıldı.
Bulgular: Çalışma süresinde acil servise başvuran ve sonuç tanısı akut pankreatit olan 116 hasta (68 erkek [%58.6], 48 kadın [%41.4]; ort yaş. 54.4±16.4) incelendi. Biliyer taş hastalığına bağlı pankreatit kadınlarda %83 oranında iken, erkeklerde bu oran %44.1 olarak bulundu. Erkek hastalarda alkol tüketimine bağlı pankreatit %38 oranında idi. Toplam iki hastanın yattığı serviste hayatını kaybettiği belirlendi. Acil serviste yapılan tetkikler sonucu belirlenen Ranson kriteri ile hastaların yattığı yerdeki sonuçları karşılaştırıldığında 3 ve daha yüksek Ranson de- ğerinin mortaliteyi belirlemede, batın BT çekilen 38 hasta için hesaplanan Balthazar sınışaması skoru karşılaştırıldığı nda 4 ve daha yüksek skorun mortaliteyi ön görmede istatistiksel olarak anlamlı olduğu görüldü. USG’nin akut pankreatitteki sensitivitesi %25.6, batın BT’nin %68.4 olarak saptandı.
Sonuç: Acil serviste akut pankreatitin prognozunu belirlemek için Ranson ve Balthazar kriterleri kullanılabilir. Ancak başta batın BT olmak üzere acil serviste istenecek görüntüleme yöntemlerinin etkinliğini değerlendirmek için daha fazla hasta sayısını içeren çalışmalara ihtiyaç vardır.